Yakındoğu Arkeolojisi’nin Yerleşimi “Karkamış Antik Kenti”

Karkamış ilçesi yakınında, Fırat’ın batı kıyısında, Türkiye-Suriye sınır hattı üzerinde, Yakındoğu Arkeolojisi’nin en önemli yerleşimlerinden biri olan ” Karkamış Antik Kenti” yer almaktadır.

Hitit İmparatorluğu’nun Milattan Önce 12. yüzyılın başlarına doğru yıkılışını izleyen 300 yıl içinde kurulmuş olan Geç Hitit Karallıkları’nın en güçlüsü Karkamış Krallığı’dı. Yapılan kazılar sonucunda bulunan kabartmalar Milattan Önce 1. bin yıl başlarındaki yaşam biçimine, giysilerine ve kültürüne ışık tutmaktadır.

Konumu ve yüz ölçümü

Karkamış antik kenti, Gaziantep ilinin Karkamış ilçesinin merkezinde, Fırat ırmağı ileTürkiye-Suriye sınırının kesiştiği yerde, Fırat ırmağının batı kıyısında yer almakta olup bir bölümü de Suriye topraklarında kalmaktadır. Karkamış antik kentinin Türkiye ve Suriye’de bulunan topraklarının, toplam 900 x 900 m boyutlarında olduğu sanılmaktadır.

Kazılar

Karkamış’ta, 1878-81 yılları arasında Halep İngiliz elçisi P. Henderson başkanlığında; 1911-12 yıllarında David G.Hogarth, R. Campbell Thompson ve C. Leonard Woolley yönetiminde; 1914 yılında C. Leonard Woolley ve T.E.Lawrence; 1920 yılında C. Leonard Woolley başkanlığında British Museum adına kazı çalışmaları yapılmıştır. Kazı sonuçları, British Museum’un yayımladığı Carchemish adlı üç ciltlik yapıtla arkeoloji dünyasına duyurulmuştur. Karkamış’ta bugün Karkamış antik kenti, bugün askeri yasak bölgede kalmakta olup herhangi bir arkeolojik kazı çalışması yapılmamaktadır.

Kentin yapısı

Dış kent, iç kent ve kale olmak üzere üç kesimden oluşan Karkamış, dikdörtgen bir yerleşim planına oturmaktadır. Karkamış kenti, taş temel üstüne kerpiç duvarlı surlarla çevrilidir. Dış sur, çift duvar tekniğindedir. Üçü iç surda, ikisi dış surda olmak üzere beş kent kapısı vardır.

Kule, burç ve poternlerle güçlendirilmiş olan bu savunma sistemi, Hitit imparatorluk ve Geç Hitit dönemlerinde yapılmıştır. Taş temelli, kerpiç duvarlı ve dikdörtgen planlı evlere taş döşeli bir ön avludan girilmektedir. Fırtına Tanrısı Teşup’a ait bir tapınak ile bit-hilani tipi yapı, kentin anıtsal kalıntılarıdır.

Araştırmalar

16. yüzyıl:

Karamış kenti kalıntıları ilk kez 16. yy’da, Doğu’yla ticaret yapan bir İngiliz şirketinin Halep temsilcisi olan Henry Maundrell tarafından fark edilmiştir.

18. yüzyıl:

Halep’teki İngiliz konsolosu Alexander Drummund kentin planını yapmıştır.

19. yüzyıl:

19. yy’ın sonlarında, bölgede, İngiltere’deki British Museum adına GeorgeSmith ve konsolos W.H.Skene araştırmalar yapmışlardır.1879: Bölgeyi gezen general Herbert Chermside, kentin bir haritasını yapmıştır.1900: Kentteki hiyeroglif yazıtlar, 1900’de Messerschmidt tarafından Corpus InscriptumHittiticarum adlı yapıtta incelenmiştir.