Gez & Gör

Gaziantep Kasteller ve Çeşmeler

05 Ocak 2019 15:27

Dünyada benzeri bulunmayan ve su mimarisinin eşsiz örnekleri olan Gaziantep Kastelleri, birçok işlevi bulunan yapılar olarak inşa edilmiştir. Türk mimarisinde sadece Gaziantep’te bulunan bu yapılar kısmen veya tamamen yer altında bulundukları için pek dikkati çekmemişlerdir.

Su mimarisinin eşsiz örneklerinden olan ata yadigarı bu kastellerin 5-6 tanesi çeşitli sebeplerle yok olmuştur.

Günümüze kadar gelenler ise;

Şeyh Fethullah Kasteli

Şeyh Fethullah Camii avlusunda su mimarisinin eşsiz örneklerinden olan bir kastel bulunuyor. Dünyada benzeri görülmeyen, Türk Mimarisi’nde de sadece Gaziantep’te bulunan kasteller, sosyal amaçlı su yapılarındandır. Kısmen veya tamamen yer altında bulunurlar ve çok fonksiyonel özellikleri vardır.

Cami altlarından geçen su kanallarının belli bir noktasına inşa edilen bu mekânların içinde tuvalet, yıkanma yeri, dinlenme ve abdest alma yerleri, bazılarında da mescitler bulunur. Dinlenme ve susuzluk giderme gibi ihtiyaçlar için kullanılan bu yapılar, özellikle yaz aylarında sıcaktan bunalanların sığınağıdır. Suyun akmadığı ikinci havuz bölümü ise eskiden çamaşır, yün ve bulaşık yıkamakta kullanılırdı.

Nerede ?

Adres: Kepenek Mahallesi, 27240 Şahinbey/Gaziantep

Pişirici Mescidi ve Kasteli

Pişirici Kasteli ve Mescidi, Gaziantep’deki tarihî yapılar içerisinde, günümüze ulaşan kastellerin en eskilerinden birisidir. Kastelin üst örtüsü yol seviyesinde olup, biri kuzeyden, diğeri doğudan olmak üzere, iki merdivenle inilmektedir. Kelime anlamı olarak “suyun taksim edildiği yer” anlamına gelen kastel, türkülere bile konu olmuştur.

Pişirici Mescidi ve Kasteli, Ağa Camisi’nin kapısının karşısında bulunan Müftüoğlu Sokak’ın hemen başlangıcında yer alıyor. Selçuklu mimarisinin özelliklerini taşıyan Pişirici Mescidi’nin inşaa tarihi birçok kaynakta 1282 senesi olarak gösteriliyor.

Girişte havuz, çimecelik (banyo) ve helâların olduğu alan bulunur. Mescidin tavan kısmı oyma taştan olup, mescidin tam ortasında yüz yıllardır fokur fokur kaynayan berrak su, insanı adeta büyüler.

Nerede ?

Adres: İncili Pınar Mahallesi, 27090 Şehitkamil/Şahinbey/Gaziantep

İmam-ı Gazali Kasteli

İmam-ı Gazali’nin inzivaya çekildiğine inanılan kastele kırk basım merdivenle inilir, Hamam gazel denilen bir havuz vardır. Buna eskiler Aynul Gazali derlerdi. Rivayete göre Gazali, Hamam Gazel’e inerken abdestini alır kastelin solundaki küçük odasında çileye girermiş. Kastel aşağıya doğru inen mağara kayalardan oluşuyor. Zeminde bir havuz var. Su kayaların arasından gelerek bu havuzda toplanıyor sonrasın dada yine kayaların arasından sızarak kayboluyor. Havuz kısmının üzerinde yukarı doğru uzanan bir açıklık var. Üzerine insanlar düşmesin diye kapatılmış.

Nerede ?

Adres: İmam Gazeli Sk. Cabi Mahallesi 27400 Şahinbey/Gaziantep

Ahmet Çelebi Kasteli

Mihrabın üzerindeki kitabeden 1083 (M1672) tarihinde yapıldığı anlaşılan cami Hacı Osman oğlu şeyh ramazan efendi tarafından yaptırılmıştır.daha sonra bitişiğindeki medreseyi kuran oğlu Ahmet çelebi adı ile anılmıştır.

Şeri mahkeme sicillerindeki kimi kayıtlarda(Ramazan iye cami) de denilmektedir. Zarif ahşap işçiliğinin görüldüğü cami 15,10×9,70m ölçüsünde dikdörtgen bir yapıdır. Mihraba paralel iki neft ,iki paye ayağı ile dört bölüme ayrılmıştır.Mekanlar çapraz tonozlarla örtülmüştür.Caminin önünde özgün şeklini yitirmiş son cemaat yeri vardır.Minare caminin kuzey batı köşesindedir.

Caminin güneyinde ise Ramazan iye (Ahmet çelebi)Medresesi yer almaktadır. Cami ile birlikte yapılan cami avlusunda merdiven basamakları kesme taştan yapılan bir kastel bulunmaktadır. Kastel içerisin de küçük bir havuz mevcut olup havalandırma bacası bulunmaktadır.

Nerede ?

Adres: Ulucanlar Mah. Ahmet Çelebi Çıkmaz Sok. Şahinbey/Gaziantep