Gaziantep Tarihi; Hamamlar

Gaziantep’te yöresel türkülerde de tanık olduğumuz eski ve tarihî değeri bulunan hamam sayısının 17 olduğu tespit edilmiştir. Günümüze kadar gelebilen tarihî Antep hamamlarından bazıları;

Şeyh Fethullah Hamamı, Hüseyin Paşa (Tuğul) Hamamı, Paşa Hamamı, Keyvanbey Hamamı, İki Kapılı Hamam, Naib Hamamı, Nakıpoğlu Hamamı, Tabak Hamamı, Eski Hamam ve Pazar Hamamı’dır.

Naib Hamımı

Gaziantep Kalesi’nin altında yer alan Naib Hamımı, 1640 yılında Osmanlı hamam mimarisi geleneğiyle inşa edilmiştir.

80 yıldır hiçbir tadilat yapılmamış ve bugün yenilenmiş yüzüyle Gaziantep Kalesi’nde konuklarını ağırlıyor. Tarihi Naib Hamamı 742 metrekarelik bir alan üzerine inşa edilmiştir. Geleneksel hamam kültürünü yaşatan bu mekan sauna, masaj, cilt bakımı, jimnastik salonu, vitamin bar gibi bölümleriyle birçok ihtiyaca yanıt verebilmektedir.

Çalışma saatleri: 09.00 – 17.00 saatleri arasında kadınlara, 18.00 – 24.00 saatleri arasında da erkeklere hizmet vermektedir.

İki Kapılı Hamam

Eserin asıl adı Beşaşer  veya Beşbaşar Hamamı olduğu halde  bugün yanlızca İki Kapılı Hamam olarak bilinmektedir. Evliya Çelebi’de ise Beşyaşar Hamamı olarak geçmektedir.

Bu hamamın da yarıdan fazlası ısı kaybını önlemek ve akar su kotuna erişebilmek için yerin altına gömülmüştür. Bu sebeple beşik tonozla örtülü giriş mekânının iki tarafından merdivenlerle inilerek hamama ulaşılmaktadır. Gayet sade bir kapıdan geçilerek soğukluk kısmına ulaşılmaktadır. Soğukluk, haçvari bir plân arz etmekte olup dört kenarda yer alan sathî eyvanlar beşik tonozla, kare plânlı ana Hacım ise yıldız tonozla örtülmüştür. Yıldız tonoz 2.20 m. kalınlıktaki gömme köşe ayaklarına istinat etmektedir. 11.00 x 11.00 m. ölçüsündeki soğukluktan bir kapıyla yine doğu batı istikametinde uzanan dar bir ara mekâna geçilmekte, buradan da ılıklığa ulaşılmaktadır. Kuzey-güney yönünde uzanan ve beşik tonozla örtülmüş bulunan ılıklık 3.20 m. genişliğe ve 8.00 m. uzunluğa sahiptir. Kuzeydeki aramekânın benzeri batıda da tekrarlanmış, böylece hem hela ve usturalık için mekânlar elde edilmiş, hem de ısı kaybı en aza indirilmiştir. Ilıklığın doğusuna yerleştirilen sıcaklık, Türk hamamlarında en çok gördüğümüz haçvari plânı tekrarlamaktadır. Buna göre sekizgen plânlı sıcaklığın büyük bir kubbeyle örtülü göbek kısmının dört tarafında birer eyvan, köşelerde ise birer oda bulunmaktadır. Odalar kubbe ile, eyvanlar beşik tonozla örtülmüştür. Kubbelere geçiş pandantiflerle sağlanmıştır.

Şeyh Fethullah Hamamı

Hamacı Mahallesi ile Kepenek Mahallesi arasındadır. Şıh Camii’nin batısındadır. Bütün bölümleriyle ulaşmış olan hamam hâlâ çalışır durumdadır.

Hüseyın Paşa Hamamı

Giriş kapısı üzerinde bulunan kitabeye göre H. 1140(1727-28m) tarihinde yapılmıştır.

Basık kemerli bir dehlizle iç mekana giriş yapılır. Soğukluk kare planlı olup üzeri kubbeyle örtülür. Soğukluk kısmının ortasında bazalt taşından yapılmış yekpare bir havuz yer almaktadır. Soğukluktan birbirlerine simetrik olarak yapılmış 2 eyvanlı ılıklığa geçilir. Sıcaklık ise, ortada altıgen planlı ve üstü kubbeyle örtülü merkezi mekanın etrafında, tonozlu altı eyvan ve kubbeli altı halvetten oluşmaktadır. Su deposu ve külhan ise sıcaklığın devamında yer almaktadır. Günümüzde çarşı olarak kullanılan hamam, statik olarak sağlam durumdadır.

Keyvanbey Hamamı

Herhangi bir kitabesi bulunmayan hamamın plan özelliğine baktığımızda yapının 17. yüzyılın ilk yarısında inşa edildiği sanılmaktadır.

Hakkında kesin bilgiler bulunmayan hamamın 15. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Mimarı ise bilinmiyor. Keyvanbey Hamamı’nın soyunmalık, sıcaklık ve soğukluk bölümleri bulunmakta. Her bölümü ayrı ayrı kubbelerle örtülmüştür. Sadece sıcaklık bölümü yıldızı andıran bir plana sahiptir. Fakat günümüzde hamam olarak değil, bir kafe olarak işletilmekte.

Yüzyıllara meydan okuyan bu görkemli yapıyı Gaziantep gezinize dahil edebilir ve tarihi bir mekanda bir şeyler yiyip içebilme imkanı yakalayabilirsiniz.

Büyük Paşa Hamamı

Vakfiyesine göre 985 H. (1577) tarihinde Lala Mustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır.

Hamama sivri kemerli kapıdan dokuz basamak inilerek girilir. Hamamın ilk giriş yeri olan soğukluk kare planlı olup, ortasında aydınlatma fenerinin bulunduğu kubbe ile örtülüdür. Soyunma kısmından helaların olduğu koridordan ılıklığa geçilir. Ilıklık, kare planlı olup karşılıklı iki eyvandan oluşur. Ilıklıktan sıcaklık bölümüne geçilir, sıcaklık merkezi mekanın ortasına denk gelen sekiz köşeli göbek taşının çevresinde sıralanan sekiz eyvan ve İki halvetten oluşmaktadır. Su deposu ve külhan sıcaklığın devamında yer almaktadır. Günümüzde özgün işlevine devam eden hamam statik olarak sağlam durumdadır.