Gaziantep’in Sembolü ‘Çingene Kızı’

Zeugma Antik Kenti’ndeki bir villanın yemek odasının tabanındaki birçok bölümü tahrip edilmiş mozaiğin parçası olan ve üzerine düşen sütunun kaldırılmasıyla bulunan mozaik, günümüzde sadece Zeugma’nın değil Gaziantep’in de tanıtımına katkı sağlıyor.

Çingene Kızı mozaiği, Nizip’te Fırat Nehri kıyısında bulunan Zeugma Antik Kenti’nde 1998 yılındaki kazı çalışmaları esnasında çıkarıldı. Fakat birçok kayıp parçası vardı. Çünkü yaklaşık 300 metrekarelik bir alan üzerine işlenmişti. Çingene Kızı ismi verilmesinin sebebi ise, eseri yapan kişinin, eserdeki insan suretinin saçlarını örgülü ve renkli kurdelelerle resmetmiş olması. Kimilerine göre Büyük İskender, kimilerine göre ise Yer Tanrısı Gaia’dan esinlenilerek oluşturulmuş.

Bölgede kaçakçılar tarafından yapılan kazılarda gözden kaçırılan Çingene Kızı mozaiği aslında tek parça değil. Büyükçe bir odanın zeminini tamamen kaplayan bir eserin küçük bir parçası. Mozaiğin geri kalan parçaları ise kaçakçılar tarafından yıllar önce ABD’ye götürülerek satıldı. Ohio Üniversitesi’nde bulunduğu bilinen kayıp parçaların 4 yıllık yoğun çalışmalar sonucunda Türkiye’ye ait olduğu kanıtlanarak ait olduğu yere, Zeugma’ya dönmesi kararı alındı.

Çingene kızı, Zeugma Antik Kenti’nde bulunan bir villanın yemek odasının taban mozaiğidir. Bu mozaik büyük ölçüde tahribata uğramıştır. Resimli panoda yalnızca kadın başı figürü kalmıştır. Bu mozaikte kadın figürü sağına doğru bakmaktadır. kabarık saçları ortadan ikiye ayılmış ve ensesinden bir eşarpla bağlanmıştır. Dar alınlı, elmacık kemikleri çıkık ve dolgun yüzlüdür. Kulaklarında iç içe geçmiş iri halka küpe bulunmaktadır. Bu nedenle ilk bulunduğunda “Çingene Kızı” olarak adlandırılmıştır.

Bir görüşe göre bu figür, saçlarının ortadan ayrılmış olması gözleri ve burun yapısıyla Büyük İskender olarak yorumlanmaktadır. Bir başka görüşe göre ise Toprak Ana Gaia olmalıdır. Ancak başının yanındaki asma filizlerinden dolayı Dianysos şenliklerinde yer alan Mainad olma olasılığı kuvvetlidir.

Çingene Kızı mozaiği şu anda Zeugma Mozaik Müzesi’nin ikinci katındaki özel bir odada sergileniyor. Mozaik için özel olarak yapılan odaya labirent ve karanlık bir yoldan gidiliyor. Odanın yine karanlık olan bölümünde sadece Çingene Kızı mozaiği aydınlatılmış. Çingene Kızı mozaiğinin resmi, Zeugma Mozaik Müzesi ve Gaziantep’in tanıtımı için hazırlanmış birçok hediyelik eşyayı da süslüyor.

Özellikleri

• MS. 2. yüzyıla ait.
• Eser sahibi belli değil fakat sanatçının bir deha olduğu konusunda yetkililer hemfikir.
• Çingene Kızı mozaiğinin sadece Çingene Kızı suretini içeren kısmı sanıldığından daha küçük. Yaklaşık 70-80 cm genişliğinde.
• Bakışlarındaki hüzün ve yapımında kullanılan teknikler nedeniyle Zeugma’nın Mona Lisa’sı olarak anılıyor.