Gastronomi Nedir? Gastronomi Tarihi

Tarih boyuca insan yaşamının hep bir parçası olarak karşımıza çıkan gastronominin ne olduğundan ve nasıl ortaya çıktığından bahsedeceğiz Bu yazımız “Gastronomi nedir?” ve “Gastronomininin Kelime Anlamı Nedir?” sorularına cevap vermek ve kısaca gastronomi tarihi konusunu açıklamak için yazılmıştır.

Gastronomi Nedir?

Gastronomi kavramı da beslenme ihtiyacı doğrultusunda ortaya çıkan, olası bir kavramdır. Yeme içme bilimi anlamına gelen gastronomi kavramı, tarih boyunca birçok etki altında kalmış, değişmiş ve koşullara göre evrim geçirmiştir.

Ülkemizde, gastronominin halka buluşması ve yaygınlaşması diğer ülkelere göre çok daha geç dönemlere denk gelmektedir.

Günümüzde tüm dünyada önem verilen bir kavram haline gelmiş olan gastronominin ülkemizde de geliştirilmesi, bu konuya daha çok önem ve emek verilmesi gerekmektedir.

Ülkemiz mutfak zenginliği ile ön plana çıkan bir ülke olmasına rağmen halk arasında gastronomi kelimesi bilinmemekte ve gastronomi alanındaki zenginliklerden halkın dahi haberi olmamaktadır.

Bu noktada başta halk olmak üzere herkesin gastronomi hakkında bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Herkesin en azından gastronominin kısa tarihini bilmesi ve ülkemizin zenginliklerinden haberdar bir hale getirilmesi için çalışmalar yapılması gerekmektedir.

Bu konuda olan açıklığın kapatılması hem Türk mutfağı için önemli bir gelişme, hem de gelecek nesiller için önemli bir miras bırakılması için altyapı oluşturacaktır.

Bu bağlamda; bu çalışmanın amacı, bu ve bu gibi açıklıkların giderilmesine bir katkı sağlamaktır. Bu makalede dünyada ve ülkemizde gastronominin nasıl bu denli önemli bir hale geldiğini ve gastronominin nasıl ortaya çıktığını anlatacağız.

Gastronomi Ne Anlama Gelir?

Gastronomi kelimesi etimolojik olarak incelediğinde Yunanca kökenli olduğu görülür. Yunanca “gastèr” mide, “nomos” ise yasa anlamına gelir.

Bu iki kelimenin birleştirilmesiyle oluşan “Gastronomie” kelimesi ise mide yasası yani yeme-içme bilimi anlamına gelmektedir.

Bu teriminin halk tarafından bilinir hale gelmesi ve kullanılmaya başlanılması ise on dokuzuncu yüzyılda Fransa’da gerçekleşir.

Gastronomi Tarihi

Bu terimin ilk kullanıcısı olduğu düşünülen Antik Yunan döneminde yaşayan Sicilyalı Yunan Archehestratus’tur.

Bu terimi, M.Ö. dördüncü yüzyılda yazdığı Akdeniz Bölgesindeki gıda ve şarapları tanıttığı “Gastronomia” başlıklı kitabında kullanmıştır. Günümüzde bu kitaba sahip olmasak bile, yazılan başka kitaplarda bu kitaba yapılan atıfları görebiliyoruz.

Bu dönemden sonra uzun süre gündeme gelmeyen ve unutulmaya yüz tutan gastronomi kelimesi, Fransız şair Joseph Berchoux’un Gastronomi ya da Tarladan Sofraya İnsan kitabı ile 1801 yılında tekrar gündeme gelmiş ve hatırlanmıştır.

Joseph Berchoux bu kitabında gastronomiyi “nitelikli, güzel ve iyi yemek yeme sanatı” şeklinde tanımlamıştır.

Bu kitaptan iki yıl sonra, Croze Magnan’ın Paris’te Gastronomi adıyla basılan kitabı ile beraber gastronomi kavramı bilinir hale gelmeye ve kullanılmaya başlanmıştır. Croze Magnan bu kitabında gastronomiyi “bütün şart ve yaşlarda tadılabilen sanat” olarak açıklamıştır. Böylece gastronomi kavramı hakkında olan görüşler artmaya ve bu alan zenginleşmeye başlamıştır.

Gastronomi Nasıl Ortaya Çıktı?

Gastronomi tarih boyunca incelendiğinde; her millete, her ulusa göre değişen, farklı şekillenen bir kavram olduğu görülüyor. Her ülke kendi tarihine bağlı olarak gastronomiyi kendine göre şekillendirmiş, kendine göre tanımlamış ve kendine göre yönlendirmiştir.

Bu bilgiler çerçevesinde gastronominin geçmişten günümüze farklı bölgelerdeki mutfaklarda; her mutfağın bulunduğu bölgenin sahip olduğu kültür, sosyal olanak, refah seviyesi gibi her bölgeye göre değişim gösteren, belirli kavramlar çerçevesinde evrimleştiğini görürüz.

Bir ülkenin veya bölgenin mutfak kültürünü etkileyen bir diğer faktör ise o ülkenin tarihi boyunca geçirdiği işgaller, yaptığı savaşlar, hatta o bölgede kurulan ilk uygarlıklara kadar uzanan tarihidir.

Bu tarih her bölgeye göre değiştiği gibi her duruma göre de değişim göstermiş ve dünyayı etkileyen sonuçlar doğurmuştur. Tarih içinde gastronomi kavramı kimi zaman sanatın, kimi zaman gücün ve kudretin, kimi zaman ise ayrımcılığın temsilcisi olarak şekillenmiştir.

Bu şekillenmeler ise dünyanın gastronomiye olan bakış açısının yanında aynı zamanda gastronominin de dünya üzerindeki etkisini göz önüne çıkarmıştır. Sonuç olarak gastronomi tarih boyunca her zaman yaşamımızın bir parçasıydı ve gelecekte de insan beslenmeye ve besine muhtaç olduğu sürece hayatımızın önemli bir parçası olarak karşımıza çıkmaya devam edecektir.