Gaziantep’te Bakırcılığın Tarihçesi
Bakır, tarih boyunca insanoğlunun hayatını kolaylaştıran madenlerin başında yer almış ve bir çağa adını vermiştir.
İnsanların önce bakırı, ardından kalayla birleşiminden oluşan tunçu keşfetmeleri medeniyet seviyesinde büyük ilerleme sağlamıştır. Diyarbakır – Çayönü’nde M.Ö. 7 bin yılda ilk arıtma işleminin yapıldığı ve bakırdan iğne, kanca gibi aletler ve süs eşyaları mal edildiği ortaya çıkmıştır. Gaziantep, Adıyaman ve Kilis’te milattan önce 5.500-3.000 yılları arasında yaşanan Bakır devrinde yerleşim görmüş birçok höyüğün bulunması, bölgede bakır işlemeciliğinin oldukça eskiye dayandığını göstermektedir.
Bakırcılık; bakır ve bakırla çinkonun karışımından elde edilen pirinç tabakalarının işlenip günlük hayatın her alanında kullanılan eşyaların üretilmesi mesleğidir. Bakırcılık sanatı sırasıyla Bizans, Selçuklu ve Osmanlı Devletleri dönemlerinde giderek ivme kazanmış, yapım teknikleri ve süslemeler konusunda önemli gelişmeler sağlanmıştır. Selçuklular devrinde bakırdan elde edilen pirinç yoğun şekilde kullanılmış, özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde Anadolu’da bakırcılığın merkezlerinden biri Gaziantep olmuş, Adıyaman ve Kilis de halkın ihtiyacı olan bakır eşyaların üretilip satıldığı kentler arasında yer almıştır.
1557 tarihli Ayntab Vakıf Defteri’nin “Vakf-ı Ali Neccar Der Nefs-i Ayntab” başlıklı bölümünde, Ali Neccar Cami’nin vakıf gelirleri arasında sayılan yıllık 192 akçe gelirli bir dükkan için kullanılan “Dükkan der suk-ı kazganciyan” ifadesi bu tarihlerde Gaziantep’te bir bakırcılar çarşısının ve organize olmuş bakırcı esnafının varlığını göstermektedir.
Geçmişte bakırı her şehrin ustası ayrı formatta işlemiş, ayrı bir değer katmıştır. Özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Gaziantep bakırcılığı açısından önemli değişiklikler yaşanmıştır. Asırlardır atölyelerde imal edilen geleneksel bakır eşya formları ve süslemelerinde değişiklikler yapılmış, yeni bakır eşya formları ortaya çıkmıştır. Kazıma tekniğinin yanı sıra zımba tekniği ile de süslemeler yapılmaya başlanmıştır. Bu dönemde Gaziantep’te yaklaşık 60 bakırcı dükkanı bulunmakta ve her dükkanda 4 ile 10 kişi arasında usta çalışmaktadır.
1950’li yıllardan itibaren çelik keski ile bakırın üzerine desen işlemeye başlayan ustalar bu sayede bakır eşyalara estetik katmayı da başarmışlardır. Bakırın üzerine tamamen el işçiliği ile desen işlenen tek şehir olan Gaziantep’te imal edilen bakır ürünler günümüzde tüm dünyanın hayranlığını kazanan sanat eserler konumuna ulaşmıştır. Gaziantep, Kilis ve Adıyaman’ın zengin mutfak kültürüne sahip oluşları da yörede bakırdan çok çeşitli kaplar üretilmesini sağlamış, bakırın mutfaklarda kullanımını artırmıştır.
Bakırcılığın Üretim Süreci
Bakır kap yapım teknikleri; dökme, dövme, sıvama ve preste basma olmak üzere 4 bölüme ayrılır. Dövme tekniği, en eski ve zahmetli bakır işleme yöntemi olarak Gaziantep, Adıyaman ve Kilis’te yüzlerce yıldan bu yana kullanılmaktadır. Yörede bakır işlemeciliğinin en önemli özelliği, bakır ürünlerin tek parçadan imal edilmesidir. Bu şekilde yapılan bakır eşyalarda lehim, kaynak ve benzer metalleri birleştirici işlemler kullanılmaz. Yapılan iş bütün olarak ele alınır, bu nedenle lehimli bakırlar gibi kopma riski yoktur. Dolayısıyla yörede imal edilen ürünler, lehimli ya da kaynaklı bakır eşyalara oranla çok daha sağlam ve dayanıklıdır.
Bakır önce rahat işlenebilmesi amacıyla ocakta tavlanır. Bu sayede yumuşayan bakır çekiçle vurularak işlenmeye başlanır. Bakır tabakaya yapacağı ürünü çizen usta çekiçle vurarak bakıra şekil verir. Bakıra vurulan her çekiç darbesi eşyayı şekillendirdiği gibi kendine has deseni de kazandırır.
Gaziantepli ustalar bakır eşyalara ince nakışların işlenmesinde uzmanlaşmıştır. İmal edilecek ürüne şekli verildikten sonra sıra çekiç ve kalemle desen işlemeye gelir. Desen işleme, ürünün özelliğine göre haftalar sürebilir. Gaziantep bakırcılık ürünlerini benzersiz yapan desenler, bakırın üzerine adeta nakış gibi işlenir. Gördükleri her desenden esinlenebilen mahir ustalar ağırlıklı olarak Selçuklu, Osmanlı, hatta Hititliler dönemlerine ait motifleri özenle bakır eşyalara işlerler. Bitkisel motifler, Gaziantep bakırcılığında en fazla işlenen desenlerdir. Nar dalları, kıvrım dallar, selvi, yaprak, lale, çiçek ve sarmaşık motiflerinin tek başına ya da bir arada görüldüğü eşyalar bulunur. İslam sanatlarında en fazla kullanılan kuş figürleri Gaziantep bakırcılığında en fazla rastlanan hayvan içerikli desenlerdir. Balık figürlerinin de görüldüğü motiflerde geometrik süslemeler de kullanılır. Bakanlarda hayranlık uyandıran işlemeler büyük oranda dikkat, sabır ve özellikle de tecrübe gerektirir.
Adıyaman’ın ünlü çiğköftesinin lezzet sırrı bakır köfte leğeninde yoğrulmasıdır. Diğer malzemelerle yapılan leğenler yemeğe metalik tad verirken bakır köfte leğeni ise çiğ köftenin lezzetini doğrudan etkiler. Bakırcılık sanatında kullanılan aletler; farklı boylardaki çekiçler, örs, tokmak, keski ve makastır. Özellikle mutfakta kullanılacak bakır eşyaları parlatarak kullanıma hazır hale getiren Kalaycılar, sektörün tamamlayıcısı ve kader birliği yaptığı meslek grubudur. Çevre ve gürültü kirliliğinin önlenmesi amacıyla eskiden bu yana esnaf grubunun bir arada bulunmasını sağlayan bakırcılar çarşıları, geçmişin izlerini günümüzde taşıyan renkli ve hareketli ticari merkezlerdir.
Bakırcılığın Geçmişten Günümüze Kullanım Alanları
Gaziantep, Adıyaman ve Kilis’te bakırdan üretilen eşyalar arasında neler yoktur ki;
-Yemeklerin ısıtılıp servis edildiği sahanlar; Çirtikli sahan, Çukur sahan, Kapaklı sahan, kaymak sahanı.
-Yemeklerin kızartıldığı veya pişirildiği tavalar; Yağ tavası, kızartma tavası, Pilav tavası, Ötçe tavası.
-Su ve ayran konulan maşrapalar, içildiği taslar,
-Yüz yıkamak ve abdest almak için kullanılan ibrikler,
-Salonların vazgeçilmez süsü paşa mangalı.
-Tatlı pişirmede, serviste kullanılan tepsi ve siniler; Divan sinisi, Salça sinisi, Künefe sinisi, Kuzu sinisi, Kahve tepsisi, Hamadan.
-Yemeklerin hazırlandığı leğenler,
-Pilav servis edilen lengeriler.
Geçmişte, yani bakırım görkemli günlerinde kullanılırken günümüzde unutulmaya yüz tutan bakır eşyalar ise şunlardır:
-Yemek pişirmede ve su ısıtmada kullanılan kazanlar; Mahsere kazanı, Guşhana, Kelle Kazanı, Tis kazanı, Don kazanı, Arap kazanı, Helva kazanı.
-Hamama gidecek malzemelerin konulduğu kildanlıklar,
-Bakkalların tartıda kullandıkları Bakkal tası,
-Yemeklerin taşınmasında kullanılan Sefer tası,
-Su ve yoğurt taşımada kullanılan satıllar.
Geçmişte mutfak başta olmak üzere günlük hayatın her alanında geniş kullanım alanı bulan bakır eşyalar, günümüzde ağırlıklı olarak süs unsuru olarak salonlarda sergilenmektedir. Son zamanlarda bakırın alternatifi ürünlerin sağlığa zararlı, buna karşın bakırdan yapılan yapılan kaplarda yapılan yemeklerin daha sağlıklı ve lezzetli olduğunun ortaya çıkması sonucunda mutfaklara dönüş yapan bakırın günlük hayattaki kullanımı giderek artmaktadır. Yüzyıllardır süregelen mesleklerini yaşatma savaşı veren bakırcılar, damak tadına önem veren yemek düşkünlerinin halen kullandıkları kazanları, sahanları ve cezveleri de geleneksel yöntemlerle üretmekte, ayrıca ihtiyaç ve modaya uygun olarak yeni ürünler geliştirmektedir.
Modern teknoloji ürünü plastik, alüminyum ve teflonun yaygınlaşmasından önce bakır eşyaların her alanda yaygın olarak kullanıldığı, buna paralel olarak bakırcılığın oldukça popüler ve kazançlı bir meslek kolu olduğu Gaziantep, Adıyaman ve Kilis’te yüzlerce esnafın bakır ürün imalatı, satışı ile iştigal ettiği bilinmektedir. O dönemin canlı tanıkları, anne-babaların erkek çocuklarını bakırcılara çırak vererek mesleği öğrenmelerini sağlamak, kızlarını ise bakırcı ustalarına gelin etmeye can attıklarını belirtmektedir.
Bakırcılık mesleğinin özellikle 1960’lı yıllarda altın çağını yaşadığını, bakırın kilogram fiyatının altına yakın olduğunu belirten deneyimli ustalar, bunun da bakıra verilen değerin göstergesi olduğunu ifade etmektedirler.
7 Değerlendirme
Eric J.
12/04/2022 03:48:18Hey, my names Eric and for just a second, imagine this- Someone does a search and winds up at biantep.com.- They hang out for a minute to check it out.
Eric J.
21/04/2022 11:35:22Cool websiteMy names Eric, and I just found your site - biantep.com - while surfing the net. You showed up at the top of the search results, so I checked you out. Looks like what youre doing is pretty cool. But if you dont mind me asking after someone like me stumbles across biantep.com, what usually happensIs your site generating leads for your business Im guessing some, but I also bet youd like more studies show that 7 out 10 who land on a site wind up leaving without a trace.Not good.Heres a thought what if there was an easy way for every visitor to
Eric J.
06/07/2024 22:46:23Hi biantep.com Owner Cool websiteMy names Eric, and I just found your site - biantep.com - while surfing the net. You showed up at the top of the search results, so I checked you out. Looks like what youre doing is pretty cool. But if you dont mind me asking after someone like me stumbles across biantep.com, what usually happensIs your site generating leads for your business Im guessing some, but I also bet youd like more studies show that 7 out 10 who land on a site wind up leaving without a trace.Not good.Heres a thought what if there was an easy way for every visitor to raise their hand to get a phone call from you INSTANTLY the second they hit your site and said, call me now.You can Web Visitors Into Leads is a software widget thats works on your site, ready to capture any visitors Name, Email address and Phone Number. It lets you know IMMEDIATELY so that you can talk to that lead while theyre literally looking over your site.CLICK HERE https://blazeleadgeneration.com to try out a Live Demo with Web Visitors Into Leads now to see exactly how it works.Time is money when it comes to connecting with leads the difference between contacting someone within 5 minutes versus 30 minutes later can be huge like 100 times betterThats why we built out our new SMS Text With Lead feature because once youve captured the visitors phone number, you can automatically start a text message (SMS) conversation. Think about the possibilities even if you dont close a deal then and there, you can follow up with text messages for new offers, content links, even just how you doing notes to build a relationship.Wouldnt that be coolCLICK HERE https://blazeleadgeneration.com to discover what Web Visitors Into Leads can do for your business.You could be converting up to 100X more leads todayEricPS: Web Visitors Into Leads offers a FREE 14 days trial and it even includes International Long Distance Calling. You have customers waiting to talk with you right now dont keep them waiting. CLICK HERE https://blazeleadgeneration.com to try Web Visitors Into Leads now.If youd like to unsubscribe click here https://blazeleadgeneration.com/unsubscribe.aspxdbiantep.com
Eric J.
24/11/2024 14:21:19To the biantep.com Administrator my name is Eric and Im betting youd like your website biantep.com to generate more leads.Heres how:Web Visitors Into Leads is a software widget thats works on your site, ready to capture any visitors Name, Email address and Phone Number. It signals you as soon as they say theyre interested so that you can talk to that lead while theyre still there at biantep.com.Web Visitors Into Leads CLICK HERE https://rushleadgeneration.com for a live demo now.And now that youve got their phone number, our new SMS Text With Lead feature enables you to start a text (SMS) conversation answer questions, provide more info, and close a deal that way.If they dont take you up on your offer then, just follow up with text messages for new offers, content links, even just how you doing notes to build a relationship.CLICK HERE https://rushleadgeneration.com to discover what Web Visitors Into Leads can do for your business.The difference between contacting someone within 5 minutes versus a half-hour means you could be converting up to 100X more leads todayTry Web Visitors Into Leads and get more leads now.EricPS: The studies show 7 out of 10 visitors dont hang around you cant afford to lose themWeb Visitors Into Leads offers a FREE 14 days trial and it even includes International Long Distance Calling. You have customers waiting to talk with you right now dont keep them waiting. CLICK HERE https://rushleadgeneration.com to try Web Visitors Into Leads now.If youd like to unsubscribe click here https://rushleadgeneration.com/unsubscribe.aspxdbiantep.com
Eric J.
02/04/2025 15:10:39Hello Biantep OwnerMy names Eric and I just came across your website at Biantep...I found it after a quick search, so your SEOs working outContent looks pretty goodOne things missing thoughA QUICK, EASY way to connect with you NOW.Because studies show that a web lead like me will only hang out a few seconds 7 out of 10 disappear almost instantly, Surf Surf Surf then gone forever.I have the solution:Web Visitors Into Leads is a software widget that works on your site, ready to capture any visitors Name, Email address, and Phone Number. Youll know immediately theyre interested and you can call them directly to TALK with them - literally while theyre still on the web looking at your site.https://resultleadgeneration.com to try out a Live Demo with Web Visitors Into Leads now to see exactly how it works and even give it a try it could be huge for your business.When targeting leads, you HAVE to act fast the difference between contacting someone within 5 minutes versus 30 minutes later can be huge like 100 times betterThats why you should check out our new SMS Text With Lead feature as well once youve captured the phone number of the website visitor, you can automatically kick off a text (SMS) conversation with them.Imagine how powerful this could be even if they dont take you up on your offer immediately, you can stay in touch with them using text messages to make new offers, provide links to great content, and build your credibility.Just this alone could be a game changer to make your website even more effective.Strike when the irons hothttps://resultleadgeneration.com to discover what Web Visitors Into Leads can do for your business, potentially converting up to 100X more eyeballs into leads todayEricPS: Web Visitors Into Leads offers a complimentary 14-day trial you could be converting up to 100x more leads immediately It even includes International Long Distance Calling. You have customers waiting to talk with you right now dont keep them waiting. https://resultleadgeneration.com to try Web Visitors Into Leads now.If youd like to Want to receive fewer emails, or none whatsoever Update your email preferences by visiting https://resultleadgeneration.com/unsubscribe.aspxdbiantep.com
Eric J.
15/04/2025 01:46:18Hi Biantep OwnerMy names Eric and I just ran across your website at Biantep...Its got a lot going for it, but heres an idea to make it even MORE effective.https://boltleadgeneration.com for a live demo now.LeadConnect is a software widget that works on your site, ready to capture any visitors Name, Email address, and Phone Number. Youll know immediately theyre interested and you can call them directly to TALK with them - literally while theyre still on the web looking at your site.https://boltleadgeneration.com to try out a Live Demo with LeadConnect now to see exactly how it works and even give it a try it could be huge for your business.Plus, now that youve got that phone number, with our new SMS Text With Lead feature, you can automatically start a text (SMS) conversation pronto which is so powerful, because connecting with someone within the first 5 minutes is 100 times more effective than waiting 30 minutes or more later.The new text messaging feature lets you follow up regularly with new offers, content links, even just
Eric J.
30/04/2025 17:42:01Hello to the Biantep Owner,I am Eric and I recently came across your website at Biantep. I found it after a search, so your visibility seems to be working well.Your content looks helpful.However, one thing might be missing:A simple, prompt way for visitors to connect with you.Research suggests that many visitors leave a site quickly without providing any contact information. Once they go, theres no way to follow up.Consider this approach:Web Visitors Into Leads is a tool that operates on your site, ready to gather each visitors name, email address, and phone number. You will know as soon as someone shows interest, allowing you to speak with them while theyre still viewing your site.View a Demonstration https://actionleadgeneration.comOnce you have their phone number, you can also begin a text conversation. If they arent ready to engage at that exact moment, you can maintain communication later by sharing additional updates or simply checking in.Everything described is straightforward to implement and may help improve your interactions with potential contacts.Please visit https://actionleadgeneration.com to learn more about what Web Visitors Into Leads can do for you. It could help you connect with more interested individuals right now.EricP.S. Web Visitors Into Leads includes a trial period and supports international communication. There may be individuals ready to speak with you now, so please dont miss the opportunity. Visit https://actionleadgeneration.com to learn more.If youd like to Want to receive fewer emails, or none whatsoever Update your email preferences by visiting https://actionleadgeneration.com/unsubscribe.aspxdbiantep.com